Decubitus, ook wel doorliggen of doorzitten genoemd, is een beschadiging van de huid dat optreedt bij langdurig zitten of liggen in dezelfde houding. Het ontstaat op die plekken waar het lichaam op rust en waar de huid knelt. Hierdoor worden kleine bloedvaten afgekneld. Duurt dit te lang, dan kunnen op die plekken rode en gevoelige plekken ontstaan, maar ook blaren of wonden. Deze plekken worden doorligplekken of doorzitplekken genoemd, ofwel decubitus.
Decubitus ontstaat op die lichaamsdelen waar het bot vrij dicht aan de huidoppervlak ligt en waar de huid dus gemakkelijk kan worden samengedrukt en de bloedvaatjes gemakkelijk kunnen worden afgekneld door het bot en de onderlaag waar men op zit of ligt. Dit zijn bijvoorbeeld plaatsen als de stuit, heupen, hielen, enkels, schouderbladen, oren en knieën.
Decubitus ontstaat vaak als gevolg van meerdere factoren. In alle gevallen moet er dan echter wel tevens sprake zijn van (plaatselijke) druk op de huid.
Deze factoren voor het ontstaan of veroorzaken van decubitus zijn onder te verdelen in lokale en algemene factoren.
Lokale factoren
Onder de lokale factoren vallen in eerste instantie de druk op de huid en de druk op het onderhuids weefsel op die plek. Door andere factoren als plooien in de lakens of in de huid kan dit worden verergerd, maar ook en vooral door het lange tijd achter elkaar bewegingsloos op bed liggen.
De bloedvaten in het onderhuids bindweefsel en in het vetweefsel op die plekken worden geheel of gedeelte afgekneld. Als gevolg daarvan kan dit bindweefsel en vetweefsel afsterven, waardoor er onderhuids een harde plek gevoeld kan worden.
Het getroffen weefsel krijgt namelijk als gevolg van die druk een verminderde doorstroming van het bloed en daardoor minder (of geen) zuurstof en voedingsstoffen. Het gevolg is dat dit weefsel op een gegeven moment zal afsterven. Is de getroffen plek ook nog eens vochtig, bijvoorbeeld als de bedlegerige patiënt ook incontinent is, dan is de kans op decubitus vele malen hoger.
Algemene factoren
Door algemene factoren zoals een verslechterde voeding is de kans op decubitus ook sterk verhoogd. Door de slechte voedingstoestand kan het onderhuids vetweefsel namelijk geheel of gedeeltelijk zijn verdwenen, waardoor de huid op die plaatsen nog dichter op het bot ligt dan normaal het geval is. Een slechte voedingstoestand kan worden veroorzaakt door een tekort aan eiwit in de voeding, maar ook door een ernstige ziekte. Zo zullen suikerziekte, bloedarmoede (anemie) en koorts de kans op decubitus vergroten.
Decubitus voorkomen is mogelijk, echter dienen hier consequent verschillende stappen gevolgd voor te worden.